Για τους γονείς

Η επικοινωνία ξεκινά από πολύ νωρίς. Το χάδι, το κοίταγμα, το κλάμα, το γέλιο και η αγκαλιά είναι η πρώτη μορφή επικοινωνίας μεταξύ της μητέρας και του παιδιού της. Το γύρισμα του κεφαλιού του μωρού, στο άκουσμα της φωνής σας, είναι κι αυτό επικοινωνία.

Το παιδί μετά αρχίζει σταδιακά να μιμείται τη φωνή των άλλων και να επαναλαμβάνει αυτά που λένε, ένα βήμα τη φορά.

Η Γλωσσική Ανάπτυξη, λοιπόν, είναι το σύνολο των “βημάτων” που κάνει το παιδί από το πρώτο χαμόγελο και την πρώτη λέξη, μέχρι τη χρήση της Γλώσσας όπως τη χρησιμοποιούν και οι ενήλικοι.

Τα βήματα που περιμένουμε να ακολουθήσει στην ανάπτυξή του το κάθε παιδί, δηλαδή τα στάδια της Γλωσσικής Ανάπτυξης από τα οποία θα περάσει, είναι συγκεκριμένα. Έτσι, μπορούμε να παρακολουθούμε την πορεία του και να καταλαβαίνουμε πότε χρειάζεται λίγο παραπάνω βοήθεια και πότε χρειάζεται απλά το χρόνο του.

Το κάθε παιδί, ως μοναδικό άτομο, αναπτύσσεται και με μοναδικό τρόπο. Γι’αυτό, μια αργοπορία στο πέρασμά του από το ένα στάδιο στο άλλο είναι φυσιολογική, αρκεί να μην ξεπερνά τους 6 μήνες.

Πάντα να θυμάστε όμως ότι, αν και το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό, δε θα πρέπει να αγνοήσετε οποιαδήποτε υποψία για κάποια διαταραχή στην επικοινωνία και το λόγο του. Αν έχει αργήσει να μιλήσει ή ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνεί και μιλά δε σας φαίνεται αντίστοιχος με την ηλικία του, είναι καλό να απευθυνθείτε σε λογοθεραπευτή.

Κατά κανόνα, οι γλωσσικές κατακτήσεις που περιμένουμε να δούμε σε ένα παιδί, είναι οι ακόλουθες:

0 – 3 μηνών

• Γελά, κλαίει
• Παράγει διάφορους, ακανόνιστους ήχους (κυρίως φωνήεντα)

3 – 6 μηνών

• Κλαίει διαφορετικά για να σας εκφράσει διαφορετικές ανάγκες (πεινάει, πονάει, είναι ενοχλημένο, κλπ)
• Επαναλαμβάνει συχνά τον ίδιο ήχο, συνήθως ήχους όπως μπ-μπ-μπ, ντ-ντ-ντ.

6 – 9 μηνών

• Καταλαβαίνει απλές οδηγίες (δώσε…., πάρε…. κλπ)
• Λέει «μαμά» και «μπαμπά»
• Ακούει στο όνομά του
• Καταλαβαίνει όταν του λέτε ναι/όχι
• Αντιδράει στους ήχους (γυρίζει το κεφάλι για να εντοπίσει την πηγή τους)
• Παράγει ήχους που μοιάζουν με λέξεις
• Αρχίζει να μιμείται ήχους από το περιβάλλον του
• Χρησιμοποιεί πολλούς και διαφορετικούς ήχους της Γλώσσας

9 – 12 μηνών
• Χρησιμοποιεί κινήσεις όπως “γεια”, “φιλί” και “παλαμάκια”, για να επικοινωνήσει
• 12 μηνών περίπου λέει την πρώτη του λέξη.
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί λέξεις (2-3)

1 – 2 ετών
• Ονομάζει οικεία αντικείμενα και πρόσωπα
• Λέει το όνομά του
• Καταλαβαίνει προτάσεις που του λέτε
• Καταλαβαίνει σύνθετες οδηγίες (π.χ. Πήγαινε στο δωμάτιο και βάλε τα παπούτσια σου).
• 18 μηνών – Χρησιμοποιεί 5 – 20 λέξεις
• 2 χρονών – Χρησιμοποιεί 20 -50 λέξεις
• Επαναλαμβάνει εντολές
• Αρχίζει να βάζει 2-3 λέξεις μαζί.
• Κάνει ερωτήσεις με δύο λέξεις μαζί

2 – 3 ετών
• Λέει προτάσεις µε 4 – 5 λέξεις
• Κάνει ερωτήσεις
• Χρησιμοποιεί κάποιους πληθυντικούς και προθέσεις
• Καταλαβαίνει απλές ιστορίες
• Καταλαβαίνει απλές ερωτήσεις και οδηγίες
• Αναγνωρίζει τα μέρη του σώματος
• Ακούει ιστορίες από βιβλία με εικόνες
• Φτιάχνει προτάσεις με άρνηση (π.χ.: αρχικά “όχι πάω” και μετά “δεν θέλω”)
• Χρησιμοποιεί μέχρι και 300 λέξεις
• Κάνει πολλές ερωτήσεις χρησιμοποιώντας το “τι”, “που”, “γιατί”
• Κουβεντιάζει μόνο του ή με τα παιγνίδια του
• Συμμετέχει σε παιδικά τραγούδια που έχουν κίνηση

3 – 4 ετών
• Έχει καθαρή άρθρωση (αν και κάποια παιδιά δεν λένε ακόµα καθαρά το «ρ» ή/και το «σ»)
• Αναγνωρίζει τα βασικά χρώματα.
• Ρωτάει συχνά «τί;»
• Μπορεί να να μεταφέρει μια ιδέα
• Έχει λεξιλόγιο περίπου 1000 λέξεων.
• Φτιάχνει προτάσεις 3-4 λέξεων.
• Κατανοεί προθέσεις (π.χ.: το ποτήρι είναι πάνω στο τραπέζι)
• Τραγουδάει με λόγια
• Καταλαβαίνει τις έννοιες «νύχτα», «μέρα»
• Χρησιμοποιεί μέχρι και 500 λέξεις
• Χρησιμοποιεί πιο ολοκληρωμένες προτάσεις
• Διηγείται μέρος μιας ιστορίας.

4 – 5 ετών

• Αναγνωρίζει βασικά σχήματα
• Ρωτάει «ποιος;», «γιατί;»
• Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις
• Προφέρει σωστά όλα τα σύμφωνα, ή όλα εκτός από το “ρ” και το “σ”
• Μιλάει χωρίς σοβαρά γραμματικά και συντακτικά λάθη
• Χρησιμοποιεί προτάσεις 4-5 λέξεων
• Περιμένει τη σειρά του
• Μετράει τουλάχιστον ως το 5
• Μπορεί να ενώσει δύο προτάσεις με το «και»
• Μπορεί να κάνει ερώτηση, να προστάξει, να εκφράσει άρνηση.

5 – 6 ετών

Αυτή η περίοδος είναι πολύ σημαντική για το παιδί, αφού συνήθως σε ηλικία 6 ετών αρχίζει η φοίτηση στο Δημοτικό. Το παιδί πρέπει να έχει κατακτήσει τον προφορικό λόγο για να μπορέσει να μάθει τον γραπτό.

Σε αυτές τις ηλικίες:

• Προφέρει όλα τα σύμφωνα καθαρά, αλλά και τους συνδυασμούς τους με άλλα σύμφωνα (σ, ξ, ψ, τσ, στ)
• Γνωρίζει κάποια αντίθετα (μεγάλο – μικρό, μαλακό – σκληρό)
• Αφηγείται μια ιστορία με τη βασική της πλοκή
• Κατανοεί τις έννοιες «ίδιο» και «διαφορετικό»
• Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις
• Κάνει ερωτήσεις για να αποκομίσει πληροφορίες
• Χρησιμοποιεί χρόνους ρημάτων: μέλλοντα, αόριστο, ενεστώτα.
• Καταλαβαίνει και χρησιμοποιεί έννοιες χρόνου, όπως το σήμερα, το αύριο και το εχθές.
• Χρησιμοποιεί γύρω στις 2000 λέξεις
• Μπορεί να αφηγηθεί μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος.
• Στα 6 που συνήθως τα παιδιά πάνε Α’ Δημοτικού, μαθαίνει την αλφάβητο.

Σε ηλικία 7 – 11 ετών, το παιδί:

• Αποκτά λογική σκέψη
• Μπορεί πλέον να γράφει με ύφος πιο επίσημο από αυτό που χρησιμοποιεί όταν μιλά
• Προσαρμόζει τον τρόπο με τον οποίο μιλά σε κάποιον ανάλογα με την ηλικία του, τις γνώσεις του και τη μεταξύ τους σχέση.